Η επέτειος της σφαγής του Ηρακλείου

Από τα ελάχιστα γεγονότα στην ιστορία ενός λαού που έχουν διαμορφώσει τόσο καθοριστικά τη μοίρα του και έχουν αγνοηθεί από τους επιγόνους

Ένα ζεστό απομεσήμερο, μια καλοκαιρινή μέρα σαν τη σημερινή, έμελλε να αλλάξει οριστικά τη μοίρα της Κρήτης. Οι σφαγές της Τρίτης 25 Αυγούστου 1898 στο Ηράκλειο καθόρισαν τις μετέπειτα εξελίξεις και οδήγησαν τις μεγάλες δυνάμεις στην άμεση απόφαση της εκδίωξης του τουρκικού στρατού από το νησί.
Στις σφαγές οδήγησε η αναβλητικότητά τους στην εφαρμογή των αποφάσεων για την απελευθέρωση του νησιού και την επιβολή της προσωρινής αυτονομίας, την οποία οι ίδιες οι ξένες δυνάμεις είχαν αποφασίσει, αποκρούοντας το πάγιο αίτημα των Κρητών για απελευθέρωση και ένωση με την Ελλάδα.
Εκείνη την ημέρα άγνωστος αριθμός χριστιανών σφαγιάστηκε από τον όχλο των Τουρκοκρητικών που οργανωμένα αντέδρασε στην παράδοση του φορολογικού γραφείου του λιμανιού στην αγγλική φρουρά. Οι νεκροί, έγραφαν οι εφημερίδες, υπολογίζονταν από τους 400 μέχρι και τους 1.000. Ο αριθμός άγνωστος ακόμη και σήμερα επαναλαμβάνουμε.
Η βία που ασκούσαν οι οθωμανικές δυνάμεις σε βάρος των χριστιανών οδήγησε στην εγκατάλειψη της πόλης από τους χριστιανούς, και στην αντίστοιχη συσσώρευση Τουρκοκρητικών. Τον Αύγουστο στο Ηράκλειο βρίσκονταν μόλις 1200 χριστιανοί και  περισσότεροι από 40.000 Τουρκοκρήτες, στην πλειοψηφία τους φανατισμένοι και έξαλλοι κατά των Ηρακλειωτών. Από αυτούς άλλωστε προήλθαν οι σφαγείς.
Οι Άγγλοι πάντως κινητοποιήθηκαν μόνο μετά τη σφαγή, όταν μάλιστα κατέγραψαν και δικά τους θέματα...
Το εξαγριωμένο πλήθος των Οθωμανών κυνήγησε ανελέητα κάθε χριστιανό. Σκότωσε 18 Άγγλους (Σκωτσέζους) της φρουράς, εισέβαλε στο αγγλικό προξενείο, στο σπίτι δηλαδή του προξένου Λυσίμαχου Καλοκαιρινού, τον οποίο επίσης δολοφόνησε, ενώ στις σφαγές στους δρόμους και τα σπίτια βρήκαν το θάνατο εκατοντάδες κάτοικοι. Τον αριθμό τους και τον οριστικό κατάλογο ουδέποτε μάθαμε μέχρι τώρα. Οι αρχικές αναφορές των εφημερίδων τις επόμενες ημέρες ήταν για 1.000 θύματα. Ο κοινά παραδεκτός όμως αριθμός θα πρέπει να μην υπερβαίνει τα 450, αριθμός ασφαλώς τρομακτικός, ούτως ή άλλως.
Τα δραματικά γεγονότα εκείνης της ημέρας, επέβαλαν χωρίς άλλη αναβολή την εκδίωξη των Τούρκων από το νησί.
Στο επαναστατικό Αρχείο της Επιτροπής Αμύνης Αρχανών υπάρχουν σημειώσεις για δολοφονίες σε συνοικίες της πόλης. Αριθμητικά αναφέρονται 13 τόποι μαρτυρίου, μαζί με τα ονόματα των θυμάτων αλλά και τον τρόπο που βρήκαν το θάνατο.
Το κείμενο είναι άγνωστο από ποιόν έχει γραφεί, σε ποιόν απευθύνεται, ενώ δεν φέρει ημερομηνία. Μας δίνει, μάλιστα, την πληροφορία ότι ένα από τα πολλά πρόσωπα της τραγωδίας, η Ονορίνη (ή Ονωρίνη) Συνιολάκη, η οποία στα γεγονότα έχασε το σύζυγο, τα δύο παιδιά της και τα πεθερικά της, πέθανε μετά τη μεταφορά της στην Αθήνα. Η γυναίκα αυτή είναι ένα ακόμη θύμα το οποίο δεν υπάρχει στον αρχικό κατάλογο.
Στη λήθη…
Εκείνοι οι σπουδαίοι έκαναν το καθήκον τους, αλλά οι επίγονοι δεν ανταπέδωσαν την ευθύνη. Η σημερινή ημέρα μνήμης για τη φοβερή σφαγή των χριστιανών του Ηρακλείου, στις 25 Αυγούστου 1898, έρχεται να μας φέρει στη μνήμη την τραγωδία που εξελίχτηκε ακριβώς πριν από 117 χρόνια στο Ηράκλειο, αλλά παράλληλα να μας υπενθυμίσει τη μεγάλη απρέπεια. Η πόλη αυτή δεν έχει τιμήσει μέχρι τώρα εκείνους τους προγόνους, ο τραγικός θάνατος των οποίων έδωσε την ευκαιρία στους επόμενους να ζουν ελεύθεροι.
Και με άλλη αφορμή έχουμε σημειώσει ότι η επέτειος της σφαγής του Ηρακλείου ίσως είναι από τα ελάχιστα γεγονότα που μπορεί να υπάρξουν στην ιστορία ενός λαού τα οποία να έχουν διαμορφώσει τόσο καθοριστικά τη μοίρα του και να έχουν αγνοηθεί από τους επιγόνους. Ένα και πλέον αιώνα, 114 χρόνια για την ακρίβεια, οι νεώτεροι Κρητικοί, και κυρίως οι Ηρακλειώτες, ως πιο άμεσα υπεύθυνοι, δεν έχουμε πολλούς λόγους να νιώθουμε περήφανοι για τη διάσωση, ανάδειξη και τοποθέτηση στην ιστορική θέση που τους αξίζει, των δραματικών γεγονότων εκείνης της ημέρας, που – κατά δήλωση του Ελευθερίου Βενιζέλου στην εφημερίδα «Ακρόπολις» του Γαβριηλίδη το Μάρτιο του 1901- οδήγησαν στην απελευθέρωση του νησιού από τον τουρκικό ζυγό, μετά από σχεδόν 230 χρόνια αφόρητης σκλαβιάς.
Στις παραλείψεις της σύγχρονης πόλης έναντι της θυσίας των προγόνων θα μπορούσαμε να συμπεριλάβουμε πολλά. Ο δήμος Ηρακλείου, για παράδειγμα, δεν έχει διαμορφώσει ένα αρχείο που να αναφέρεται στις σφαγές, ούτε καν έχει φροντίσει να διαμορφώσει ένα μνημείο που να θυμίζει στους σύγχρονους την υπέρτατη θυσία. Κι όμως, τόσο στο Επαναστατικόν Αρχείον της Επιτροπής Αμύνης Αρχανών, όσο και σε επιμέρους αρχεία του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης, της Βικελαίας ή του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης, το οποίο εδρεύει στα Χανιά, υπάρχουν δεκάδες έγγραφα των ημερών εκείνων. Σχεδόν το σύνολό τους διασώζεται.
Ακόμη και στα οστά των θυμάτων δεν έχομε φροντίσει την απόδοση του στοιχειώδους σεβασμού μας. Βρίσκονται απλώς πεταμένα, χωρίς ένα διακριτικό ή μια ταμπέλα, στα υπόγεια της σιναΐτικης μονής του Αγίου Ματθαίου, της Μικρής Εκκλησίας, όπως έχει μείνει στην ιστορία, όπου θάφτηκαν όσα σώματα χριστιανών δεν ρίχτηκαν στη θάλασσα από το φανατισμένο όχλο των Τουρκοκρητών.
Η σφαγή, από τις φοβερότερες στην ιστορία, δεν συμπεριλαμβάνεται ούτε στα σχολικά βιβλία. Όχι από τυπική υποχρέωση, αλλά για τη γνώση των νεώτερων. Όπως δυστυχώς δεν συμπεριλαμβάνεται ένα άλλο κοσμοϊστορικό γεγονός που εξελίχτηκε σ’ αυτή την πόλη. Η περίφημη πολιορκία του Χάνδακα από τους Τούρκους (1648-1669). Είναι η πιο μακροχρόνια πολιορκία που έχει καταγραφεί στην Ιστορία. Κράτησε πάνω από 21 χρόνια και με το τέλος της άρχισε η εποχή της Τουρκοκρατίας στην Κρήτη. Κι αυτό γεγονός ανάξιο γνώσης για τα παιδιά μας…Πηγη: candianews
Τμήμα ειδήσεων pronews.gr                                                                         ΤΟ ΕΙΔΑΜΕ   ΕΔΩ